شرکت در جرم (حقوق جزا)شرکت در جرم از مباحث مطرح در حقوق جزا بوده و به معنای همکاری دو یا چند نفر در عملیات اجرایی جرم است. این مقاله به بررسی ارکان شرکت در جرم، انواع شرکت در جرم و مجازات شرکت در جرم می‌پردازد. ۱ - تعریفشرکت در جرم، همکاری دو یا چند نفر در عملیات اجرایی جرم را گویند، به طوری‌که فعل هر یک سبب وقوع آن شود؛ همکاران را شریک در جرم و فعل آنان را شرکت در جرم می‌نامند. ۲ - ارکانالف) وجود عوامل متعدد: تحقق شرکت منوط به وجود بیش از یک عامل – اعم از عامل انسانی یا غیرانسانی – در ارتکاب جرم است. ب) هم عرض بودن عوامل متعدد: چنان‌که افراد و عوامل دخالت‌کننده در جرم در طول یکدیگر قرار داشته و تاثیر فعل هر یک منوط به وجود دیگری باشد، شرکت در جرم محقق نخواهد شد. ج) علم و عمد: علم نسبت به جرم بودن عمل و عمد نسبت به انجام جرم با سوء نیّت. د) اسناد جرم به همۀ شرکاء: یعنی وقوع جرم را هر چند به مقدار اندک، بتوان به فعل هر یک از شرکاء نسبت داد. اختلاف تاثیر افعال در جنایت – مانند شدت و ضعف – مانع تحقق شرکت در جرم نخواهد بود. [۱]
صادقی، محمدهادی، حقوق جزای اختصاصی، تهران، نشر میزان، ۱۳۷۸، چاپ دوم، ج۱، ص۲۳۴-۲۲۸.
۳ - انواعانواع شرکت در جرم عبارت است از: ۳.۱ - شرکت در فعل و شرکت در نتیجهگاه ممکن است همه شرکاء با مداخله در عمل واحدی موجب جنایت شوند مانند آن‌که دو نفر با کمک هم نفر سوم را از بلندی پرتاپ کنند (شرکت در فعل). و گاه شرکت در جنایت با انجام افعال متعدد واقع می‌شود بدون آن‌که افراد در انجام هر یک از آن‌ها با یکدیگر مشارکت نموده باشند، مانند بریدن نصف بازو توسط یک شخص و نصف دیگر توسط شخص دیگر؛ در این مورد هر چند هر یک از شرکاء در ارتکاب فعل با دیگری مشارکت نکرده است اما در نتیجه‌ای که از اقدامات انجام شده حاصل آمده، شرکت داشته است. (شرکت در نتیجه) ۳.۲ - اجتماع سبب و مباشردر صورتی که سبب و مباشر در عرض یکدیگر با هم اجتماع نموده و جنایت مستند به هر یک از آن‌ها باشد، هر دو شریک در جنایت خواهند بود؛ بنابراین اگر اولی غذای مجنی‌علیه را به سم آلوده کند (سبب) و دومی وی را به شدت مجروع سازد (مباشر) و مرگ ناشی از جراحت و مسمومیت باشد، شرکت در جنایت محقق شده است. ۳.۳ - ارتکاب فعل شرکا در زمان‌های مختلفصریح ماده ۲۱۴ قانون مجازات اسلامی هم‌زمانی یا قرابت وقوع فعل شرکاء را به منظور تحقق عنوان شرکت ضروری ندانسته است، بنابراین ممکن است اقدامات شرکاء در زمان‌های نزدیک به هم یا دور از یکدیگر انجام شود، مانند آن‌که دومی چند روز بعد از جراحت نفر اول و سومی چند ماه بعد، مجنی‌علیه را مجروح ساخته و وی به سبب سرایت هر سه جنایت به قتل برسد. ۳.۴ - شرکت مجنی‌علیه با جانیدر صورتی که صدمه یا مرگ واقع شده مستند به فعل جانی و مجنی‌علیه باشد، مانند آن‌که مجنی‌علیه پس از مجروح شدن با استعمال دارویی سمّی درصدد مداوای خود باشد و اتفاقاً بر اثر آن سم و جرح بمیرد؛ در این صورت جانی فقط ضامن جرح ایجاد شده است. همین فرض در مورد مشارکت با حیوان نیز مطرح می‌شود. که قاتل به‌اندازۀ جرم ارتکابی خود ضامن است. [۲]
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات ژوبین، ۱۳۷۸، چاپ نهم، ج۲، ص۲۲۱-۲۲۰.
۴ - مجازاتمجازات شریک در جرم همان مجازاتی است که برای مباشر و فاعل مستقل آن جرم در نظر گرفته شده که در قانون احصاء شده است. [۳]
افراسیابی، محمداسماعیل، حقوق جزای عمومی، تهران، انتشارات فردوسی، ۱۳۷۷، چاپ اول، ج۲، ص۵۷-۵۴.
۵ - پانویس
۶ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «شرکت در جرم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۷/۰۲. |